Το Συνεργατικό Κίνημα δεν είναι μόνο κυπριακό φαινόμενο. Βοήθησε στο πέρασμα των χρόνων εκατομμύρια ανθρώπους να κτίσουν την ζωή τους και να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας τους. Αυτό έγινε και στην χώρα μας, πλην όμως η κακοδιαχείριση και η διαπλοκή δεκαετιών, έφερε την πτώση του.
Στις 18/06/2018 η έκτακτη γενική συνέλευση των μετόχων της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας, έκανε αποδεχτή την προσφορά της Ελληνικής Τράπεζας για την αγορά του «καλού» κομματιού της Τράπεζας, επικυρώνοντας έτσι το κλείσιμο της ΣΚΤ και καθιστώντας την Ελληνική Τράπεζα την δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα του τόπου.
Στην εταιρεία μας, σε μια προσπάθεια καταγραφής των γεγονότων αλλά και άσκησης καλόπιστης κριτικής για τα όσα διαδραματίζονται, έχουμε συγκεντρώσει και παραθέτουμε πιο κάτω τα κύρια στοιχεία τα οποία θεωρούμε ότι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο να καταλήξουν τα πράγματα εδώ που κατέληξαν:
Ήταν τα πιο πάνω αναμενόμενα ή κεραυνός εν αιθρία για τους οικονομικούς κύκλους της χώρας? Τα όσα έχουν γραφτεί και ειπωθεί έκτοτε ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή έχουν μεγαλοποιηθεί?
- Μη επαρκές Εποπτικό Πλαίσιο Λειτουργίας
Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες εμπορικές τράπεζες οι οποίες λειτουργούσαν κάτω από την εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας (η οποία κατά την γνώμη μας επίσης έδειξε αδυναμία στην περίπτωση της Λαϊκής Τράπεζας), οι διάφορες Συνεργατικές Πιστωτικές Εταιρείες (ΣΠΕ), λειτουργούσαν κάτω από την δική τους Εποπτική Αρχή. Αυτό από μόνο του δημιουργούσε ζητήματα ως προς την διαφορετική αντιμετώπιση προβλημάτων και ζητημάτων που απασχολούσαν τον τραπεζικό τομέα ως σύνολο, αφού ενδεχομένως οι αποφάσεις που λαμβάνονταν να έπρεπε να ήταν διαφορετικές. Το ζήτημα αυτό λύθηκε μετά το 2013 και το Μνημόνιο και μετά από αναγκαστικές πιέσεις των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών, όπου όλο το τραπεζικό σύστημα μπήκε κάτω από την Εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας.
- Κομματοκρατία – Διαπλοκή
Οι Γραμματείες και οι Διευθύνσεις των διαφόρων ΣΠΕ (ειδικά σε χωριά ή κοινότητες) ήταν σε πολλές περιπτώσεις άτομα τα οποία είτε «διορίζονταν» και επιλέγονταν αναλόγως των κομματικών τους πεποιθήσεων είτε αναλόγως των γνωριμιών τους και όχι των ικανοτήτων τους. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα δυστυχώς να ασκείται μία αλόγιστη πολιτική παραχώρησης δανείων, τα οποία πολλές φορές τα κριτήρια παραχώρησης τους ήταν μάλλον βάσει σχέσης και γνωριμίας παρά πραγματικής μελέτης και αξιολόγησης στοιχείων. Αυτό φυσικά ίσχυε σε όλο το τραπεζικό σύστημα αφού πολλές φορές λόγω αυξημένης ρευστότητας δίδονταν δάνεια με βάση την εξασφάλιση (που τις πλείστες φορές ήταν υπερτιμημένη, απόρροια ενός φαύλου κύκλου διαπλοκής) και όχι της δυνατότητας αποπληρωμής. Τα σκάνδαλα που είδαν το φως της δημοσιότητας σχετικά με παραχωρήσεις δανείων σε στελέχη του Συνεργατισμού αλλά και των οικογενειών τους, αμαύρωσαν δυστυχώς το όνομα και τον σκοπό ύπαρξης του που δεν ήταν άλλος από την παροχή βοήθειας σε ανθρώπους που είχαν πραγματική ανάγκη και που βοήθησε όπως είπαμε στο παρελθόν την ευρύτερη οικονομία.
- Φιλοσοφία Παραχώρησης Δανείων
Σε σχέση με το πιο πάνω, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος των δανείων που παραχωρούσε ο Συνεργατισμός ήταν σε ιδιώτες, νοικοκυριά και μικροεπιχειρηματίες, είτε με εγγυητές είτε με υποθήκη επί κατοικιών. Αυτό δυστυχώς αποδείχθηκε ότι στις περιπτώσεις που το δάνειο παρουσίαζε καθυστερήσεις, γινόταν ακόμη πιο δύσκολο να παρθούν μέτρα εναντίον των δανειοληπτών αλλά και εναντίον των υποθηκευμένων ακινήτων (σε ένα βαθμό αυτό ίσχυε και στις λοιπές εμπορικές τράπεζες). Πέραν αυτού, ήταν ευρέως γνωστό ότι λόγω φιλοσοφίας, ο Συνεργατισμός δεν έπαιρνε δυναμικά μέτρα εναντίον των δανειοληπτών, αφήνοντας το πρόβλημα να διαιωνίζεται και να διογκώνεται. Υπάρχουν δυστυχώς χιλιάδες υποθέσεις δανείων όπου δεν εισπράχθηκε ποτέ ούτε μία δόση και δεν λήφθηκαν μέτρα.
- Έλλειψη εμπιστοσύνης
Μετά την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος το 2013 και το κούρεμα των καταθέσεων, όλοι οι καταθέτες ήταν εύλογα προβληματισμένοι ως προς το που θα διατηρούσαν τις καταθέσεις τους και η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τα τραπεζικά ιδρύματα ήταν εμφανής. Μετά την κρατική στήριξη του 2013 με €1,5 δις προς τον Συνεργατισμό (και άλλα €175 εκ. σε μεταγενέστερο στάδιο) η εμπιστοσύνη εν μέρει αποκαταστάθηκε αλλά δυστυχώς η συνεχής ροή ειδήσεων και ψιθύρων σε σχέση με την πορεία του Συνεργατισμού δημιουργούσε συνθήκες ανασφάλειας. Αυτή η ανασφάλεια κορυφώθηκε προ των προεδρικών εκλογών του 2018, με την Κυβέρνηση να αναγκάζεται να προβαίνει σε νέα κίνηση «στήριξης» με έκδοση ομολόγου ύψους €2,5 δις σε μια προσπάθεια αποκατάστασης της εμπιστοσύνης αλλά και της ρευστότητας. Το κακό όμως είχε γίνει με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ να αποσύρονται από λογαριασμούς της ΣΚΤ, αφήνοντας ανοικτή πληγή ρευστότητας για την συνέχεια.
- Αύξηση Εποπτικών Απαιτήσεων
Οι Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές και η ΕΚΤ, αυξάνοντας τον πήχη σε σχέση με τις ανάγκες κάλυψης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, δημιούργησε την άμεση ανάγκη σημαντικών προβλέψεων στα βιβλία της ΣΚΤ και άρα την άμεση ανάγκη νέων κεφαλαίων από τους μετόχους της τράπεζας, δηλαδή το κράτος και τον φορολογούμενο πολίτη. Αυτό προφανώς λειτούργησε καταλυτικά για τις αποφάσεις που έπρεπε να λάβει το Κράτος που προφανώς δεν θα μπορούσε να προβεί σε μια νέα κρατική στήριξη (που δεν θα γινόταν αποδεκτή από την ΕΚΤ) και άρα δημιουργήθηκε η άμεση ανάγκη της λήψης απόφασης για την αποκρατικοποίηση της ΣΚΤ πολύ πιο γρήγορα από ότι αναμενόταν.
- Ψηλός δείκτης Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων
Ο συνδυασμός των πιο πάνω παραγόντων, οδήγησαν το Συνεργατισμό να διατηρεί στο χαρτοφυλάκιο του ένα σύνολο Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων ύψους €7,5 δις περίπου, που αποτελούσε περίπου το 57% του συνόλου των χορηγήσεων, ένα ποσοστό το οποίο δυστυχώς δεν ήταν διαχειρίσιμο. Λόγω αυτού, δημιουργήθηκε και πρόβλημα κάλυψης από κεφάλαια, τα οποία το κράτος δεν μπορούσε να διαθέσει όπως προαναφέραμε. Δυστυχώς η μη λήψη μέτρων εναντίον των κακοπληρωτών, το μη επαρκές νομοθετικό πλαίσιο αφερεγγυότητας και η αδυναμία χρήσης του μέτρου της εκποίησης, είχαν ως αποτέλεσμα την διατήρηση των ΜΕΔ σε ψηλά επίπεδα και με δείκτη απαγορευτικό για την συνέχιση των εργασιών της ΣΚΤ. Με την γνωστή πλέον κατάληξη…
Τα πιο πάνω θεωρούμε ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο να ληφθούν οι αποφάσεις που λήφθηκαν. Το ανησυχητικό αλλά συνάμα και εξοργιστικό είναι το γεγονός ότι ενώ τα πιο πάνω θα έπρεπε να έκρουαν το κώδωνα του κινδύνου, αγνοήθηκαν ή/και αποκρύφτηκαν από τους υπευθύνους διαχρονικά, δημιουργώντας ένα βουνό που ήταν τελικά αδύνατο να υπερπηδηθεί.
Σε μεταγενέστερο άρθρο μας, θα αναφερθούμε στο τι προβλέπει η συμφωνία η οποία έχει επιτευχθεί, τι πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα έχει για την κάθε πλευρά, αλλά και το πώς θεωρούμε ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το σοβαρό πρόβλημα των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, κάτω από την νέα κατάσταση πραγμάτων και το νέο τραπεζικό χάρτη. Περαιτέρω θα συγκρίνουμε την περίπτωση της Λαϊκής Τράπεζας με αυτή του Συνεργατισμού και θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε αν ο χειρισμός στην κάθε περίπτωση ήταν διαφορετικός και γιατί.
[content_block id=45]
